poniedziałek, 23 stycznia 2017

Naukowo: Psychologia Pozytywna

Ludzie, pomimo trudności, a nawet życiowych kryzysów, jakie ich spotykają, w dłuższej perspektywie potrafią być szczęśliwi. Jak to jest możliwe? Jakie mechanizmy odpowiadają za zadowolenie z życia? Tym właśnie zajmuje się psychologia pozytywna. Co powinniśmy wiedzieć o tej nauce?





Nauka o szczęściu

Psychologia pozytywna to „nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka”, jak widnieje na okładce książki Janusza Czapińskiego (1) – autora jednej z niewielu, jak do tej pory, pozycji w polskiej literaturze, poświęconej tej dziedzinie nauki. Psychologia pozytywna to stosunkowo nowa gałąź psychologii, której nadrzędnym zadaniem jest rozpoznawanie i rozwijanie najlepszych ludzkich cech i możliwości. Zarówno w badaniach, jak i praktyce psychologicznej, koncentruje się ona na zdrowych i pożądanych aspektach funkcjonowania człowieka oraz sprzyjających im czynnikach (2). Szczególnie zaś skupia się na tych cechach, które stanowią osobiste i trwałe predyspozycje prowadzące do dobrego życia czyli jego siłę psychiczną.


Tajemnica ludzkiej siły

Martin Seligman, ojciec psychologii pozytywnej, opisując ją zaznaczył, że „jej badania i praktyka mają wyjaśnić tajemnicę ludzkiej siły i przyczyniać się do jej wzrostu” (3). Psychologów zainteresował fakt, że ludzie, pomimo trudności, a nawet życiowych kryzysów, jakie ich spotykają, w dłuższej perspektywie potrafią być szczęśliwi. Postanowili oni rozpoznać i zgromadzić informacje o działaniu różnych mechanizmów i współzależności stojących u podłoża dobrego życia. 


Cel psychologii pozytywnej

Twórcy psychologii pozytywnej postawili sobie za cel dostarczenie społeczeństwu praktycznej wiedzy na temat tego, jak podnieść poziom dobrostanu psychicznego człowieka i jak utrzymać go na wysokim poziomie korzystając z własnych zasobów. 
Nasuwają się więc pytania: 
- Czym ten nowy nurt różni się od dotychczasowego dorobku psychologii? 
- Czym do tej pory zajmowała się psychologia, jeśli nie właśnie rozwiązywaniem problemów i poprawą dobrostanu psychicznego człowieka?


Różnicę między nową a starą psychologią

Powstanie psychologii pozytywnej nie oznacza, że wcześniej psychologia nie dążyła do polepszenia jakości życia ludzi. Zasadniczą różnicę między tą nową a „starą” psychologią obrazowo pokazują naukowcy Gable i Haidt (4) tłumacząc, że psychologia tradycyjna, koncentrując się na tym, co zaburza prawidłowe funkcjonowanie człowieka, starała się podnieść jakoś życia z poziomu -8 do poziomu 0, przyjętego jako szeroko pojętą normę, a psychologia pozytywna szuka sposobu, jak z poziomu 0 podnieść ją do +8. 


Zapotrzebowanie na "wskazówki"

Psychologowie pozytywni zauważyli bowiem istniejące w obecnym społeczeństwie zapotrzebowanie na „wskazówki” jak się rozwijać i doskonalić, aby zwiększyć zadowolenie z życia i wzmocnić swoje zdrowie psychiczne (1). Najistotniejszy jest jednak fakt, że zapotrzebowanie to zauważyli u osób sprawnych, aktywnych i żyjących w dogodnych warunkach społeczno-ekonomicznych ale często zagubionych i poddających w wątpliwość wartości moralne, a nie tylko u chorych, biednych i wymagających psychoterapii, jak to było postrzegane do tej pory. Psychologię pozytywną można by więc uznać za uzupełnienie psychologii tradycyjnej, jednak jej zamierzeniem nie jest kontynuacja dotychczasowych badań i zainteresowań, a celowa ich zmiana i reorganizacja.


Potrzeba zmiany w psychologii

Psychologowie pozytywni twierdzą, że od początku istnienia psychologii, uwaga badaczy zwrócona była raczej ku negatywnej stronie ludzkiego życia, deficytom i patologii. Aspekty takie jak lęk, smutek, stres, depresja czy agresja zostały przez ostatnie kilkadziesiąt lat szczegółowo zbadane i opisane w literaturze psychologicznej (1). 

Pozytywne wymiary ludzkiego funkcjonowania, do których zaliczyć można m.in. kreatywność, mądrość, miłość, poczucie humoru, satysfakcję, wrażliwość, odwagę, nadzieję, optymizm, wyrozumiałość czy wytrwałość zostały zepchnięte na margines i uznane za mniej znaczące dla rozwiązywania problemów a nawet iluzoryczne, obronne i fałszywe (5).

Psychologowie zainteresowali się jednak badaniem pozytywnej strony życia, ponieważ obszerna wiedza na temat jego negatywnych przejawów ani nie przyczyniała się do wzrostu poczucia szczęścia w społeczeństwie ani nie zapobiegła  rosnącej „epidemii” depresji wśród młodych ludzi (5). 

Świadomie odrzucili oni wynikający z modelu medycznego sposób postępowania polegający tylko na naprawianiu tego, co zepsute, zmniejszaniu cierpienia i kompensowaniu deficytów. Zaproponowali za to model pozytywny, wspierający człowieka w rozwoju osobistym ponad normę i prowadzący go do pełni zdrowia i samozadowolenia

Nie oznacza to oczywiście, że psychologów pozytywnych nie obchodzą ludzkie słabości, negatywne emocje i życiowe niepowodzenia. Wręcz przeciwnie, starają się oni zrozumieć i wyjaśnić skąd się bierze ludzka siła w obliczu tych trudności oraz jak można ją wzmacniać.


Psychologia pozytywna a humanistyczna

Można powiedzieć, że psychologia pozytywna jest więc przeciwnością psychopatologii, gdyż koncentruje się na wspieraniu zdrowego człowieka w jego optymalnym funkcjonowaniu (6). Dąży do podnoszenia jakości życia i wspomaga ludzi w samorealizacji i rozwijaniu swojego potencjału, jednak nie jest ona tym samym, co psychologia humanistyczna mająca podobne założenia. Zasadnicza różnica polega na tym, że psychologia pozytywna dąży do zgodnego ze standardami naukowymi empirycznego dowodzenia twierdzeń, podczas gdy psychologia humanistyczna sprzeciwia się ilościowym i eksperymentalnym metodom badawczym, gdyż nie uwzględniają one ludzkiej indywidualności. Z szacunku dla ludzkiej godności i osobistego potencjału psychologowie humanistyczni wykorzystują w swych badaniach bardziej subiektywne metody jakościowe oraz studium przypadku. Psychologowie pozytywni respektują zaś rygorystyczne standardy empirycznej argumentacji, gdyż ich zdaniem, udowodnione w ten sposób oddziaływania psychologii pozytywnej mają solidne naukowe podstawy (6).


Narodziny psychologii pozytywnej

Narodziny psychologii pozytywnej wiążą się z przemówieniem Martina Seligmana w 1998 roku, w którym mówił on o potrzebie przeorganizowania dotychczasowej psychologii. Przewodniczący Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego zasugerował, że psychologia pozytywna „pokaże światu, jakie działania prowadzą do szczęścia, do ukształtowania pozytywnych ludzi, rozkwitających społeczeństw i sprawiedliwego świata” (5). Wezwanie to dało impuls innym wybitnym psychologom do skoncentrowania swych badań wokół pozytywnych aspektów ludzkiego życia. Wśród naukowców, którzy odpowiedzieli na ten apel wymienić można m.in. Eda Dienera, Charlesa Richarda „Ricka” Snydera, Mihaly’a Csikszentmihalyi’a, Barbarę Fredrickson, Carol Ryff czy Jamesa Madduxa


Rozwój psychologii pozytywnej

W ciągu ostatnich lat ta nowa dziedzina psychologii bardzo się rozwinęła. Powstało wiele czasopism poruszających zagadnienia dobrostanu i szczęścia ("Journal of Positive Psychology", Journal of Happiness Studies") oraz stron internetowych zrzeszających pozytywnie nastawionych, szczęśliwych ludzi (7). Na witrynach tych można przeczytać o prowadzonych badaniach i wydawanych publikacjach na ten temat a także o coraz liczniej odbywających się na całym świecie konferencjach naukowych. Dla przykładu 25 maja 2013 roku w Sopocie odbyła się  I Międzynarodowa Konferencja Psychologii Pozytywnej w Polsce a 1-4 lipca 2014 VII Europejska Konferencja Psychologii Pozytywnej w Amsterdamie. Fakt ten wpłynął korzystnie na podejście innych naukowców do psychologii pozytywnej i traktowanie jej jako poważnej dziedziny nauki a nie utopijnej wizji świata optymistycznych psychologów

W konsekwencji tego uczelniom coraz częściej przyznawane są granty na badania nad ludzkim szczęściem, zdrowiem, siłą psychiczną i cnotami. Dzięki zdobytej w ten sposób praktycznej wiedzy dowiedziono, że cechy te człowiek może kształtować i wzmacniać a przez to świadomie wpływać na jakość swojego życia i poczucie satysfakcji.



Tekst powstał w oparciu o następujące źródła:

1 - Czapiński, J. (2004). Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
2 - Sheldon, K. M. , Kasser, T. (2001) Goals, Congruence, and Positive Well-Being: New Empirical Support for Humanistic Theories. Journal of Humanistic Psychology, 1, 3050,
3 - Seligman, M. E. P. (2002) Positive Psychology, Positive Prevention, and Positive Therapy, [W:] C.R. Snyder I S.J. Lopez (red.) Handbook of positive psychology, s. 3-9. New York: Oxford Uniwersity Press.
4 - Gable, S. L., Haidt, J. (2005) What and Why Is Positive Psychology? Review of General Psychology, 2, s. 103-110
5 - Seligman, M. E. P. (1998). The Pressident Address. [dostęp: 28.08.2014] [@:] http://www.ppc.sas.upenn.edu/aparep98.htm
6 - Trzebińska, E. (2008) Psychologia pozytywna, Wydawnictwa Akademickie i Profesionalne
7 - Gulla B., Tucholska K. (2007) Psychologia pozytywna: cele naukowo-badawcze i aplikacyjne oraz sposób ich realizacji. Studia z psychologii w KUL. Tom 14, Lublin: Wyd. KUL, s.133-152


Tekst jest fragmentem mojej pracy magisterskiej. Kopiowanie go bez zgody właściciela może zostać potraktowane jako plagiat. Jeśli chcesz wykorzystać powyższe treści napisz do mnie na adres: malwina.liszka@gmail.com



5 komentarzy:

  1. Wielkopolski Instytut Psychoterapii (http://wip-poznan.pl/psychoterapia) to placówka, do której warto zgłosić się z problemami psychicznymi.

    OdpowiedzUsuń
  2. Psychoterapia też bywa pomocna w rozwoju osobistym, wzmacnianiu pozytywnych emocji i rozwijaniu swojego potencjału.

    OdpowiedzUsuń
  3. Bardzo bogaty merytorycznie wpis. Często znane od pokoleń prawdy, poddane naukowej analizie odkrywamy na nowo i dzięki nim lepiej poznajemy nas samych i otaczający nas świat. Ten artykuł świetnie pokazuje jak złożoną i wciąż niepoznaną dziedziną wiedzy jest psychologia i jak interesujące może być jej studiowanie.

    OdpowiedzUsuń
  4. Moja kuzynka leczyła się w Wielkopolskim Instytucie Psychoterapii http://wip-poznan.pl/psychoterapia. Jest zachwycony z rezultatów.

    OdpowiedzUsuń

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...