poniedziałek, 30 stycznia 2017

Naukowo: Czym jest satysfakcja z życia?


Satysfakcja z życia to pojęcie złożone i bardzo subiektywne. Naukowcy badający to zagadnienie podjęli wiele prób jego zdefiniowania. Do czego doszli? I jak możemy wpłynąć na swój poziom satysfakcji z życia?







Definicja


Ed Diener, jeden z czołowych przedstawicieli psychologii pozytywnej, twórca Skali Satysfakcji z Życia (The Satisfaction with Life Scale, SWLS) tłumaczy ją jako efekt porównania przez jednostkę swojej sytuacji życiowej z przyjętymi przez nią standardami (1). Satysfakcja z życia jest więc indywidualną oceną własnego życia i jest tym wyższa, im bardziej zgodne są oba te aspekty.
Od czego zatem zależy ich zgodność? 
I jak człowiek może zwiększyć swój poziom zadowolenia z życia?


Jakość życia


Skoro poziom satysfakcji z życia jest osobistą oceną sytuacji życiowej, należy zastanowić się najpierw, co dokładnie podlega tej ocenie. Aspekty poddawane wartościowaniu zostały określone przez teoretyków mianem jakości życia
Campbell (2) zalicza do nich dziedziny takie jak: zdrowie, małżeństwo, życie rodzinne, relacje ze znajomymi, zajęcia domowe, praca zawodowa, poziom życia w danym kraju, miejsce zamieszkania, ilość czasu wolnego, warunki mieszkaniowe, zdobyte wykształcenie i ogólny standard życia
Tomaszewski (3) także uważa, że o jakości życia decyduje zbiór z góry określonych wartości, przy czym wymienia on wśród nich: bogactwo przeżyć, poziom świadomości, poziom aktywności, twórczość i współuczestnictwo w życiu społecznym. 
Zdaniem obu badaczy im większy jest stopień zaspokojenia tych odgórnie przyjętych kryteriów, tym wyższa jest jakość życia człowieka. 

Jednak poziom jakości życia, ustalony w odniesieniu do zewnętrznych standardów, nie jest tym samym, co poczucie jakości życia (4). Jak zauważa Flanagan (5) ocena jakości życia opiera się przecież na osobistym systemie wartościowania, zatem jeśli jakiś aspekt życia ma dla danego człowieka niewielkie znaczenie, to jego niska ocena nie będzie mieć dużego wpływu na odczuwany przez niego poziom jakości życia. Wynika z tego, że dwie osoby, które podobnie oceniają poszczególne aspekty uznawane za składowe jakości życia, mogą odczuwać zupełnie inny poziom satysfakcji z życia.


Dobrostan


Używany często w psychologii pozytywnej termin dobrostan (well-being) zdaje się być bardziej adekwatnym synonimem satysfakcji z życia. Jest on pojęciem szerszym i stanowi ogólną ocenę sytuacji życiowej odnosząc się do tych aspektów życia, które są korzystne w życiu danego człowieka (6). Zdaniem badaczy (7, 8, 9) dobrostan psychiczny mieści w sobie kognitywną (poznawczą) i emocjonalną ocenę własnego życia. Oznacza to, że na ocenę dobrostanu psychicznego składają się zarówno poznawcze osądy na temat spełnienia w życiu jak i emocjonalne reakcje na zdarzenia. Czapiński (8) wnioskuje więc, że pojęcie dobrostanu psychicznego oprócz wysokiego poziomu zadowolenia z życia zawiera w sobie także doświadczanie przyjemnych emocji i niski poziom negatywnych nastrojów. Także dla Argyle (9) poziom satysfakcji z życia jest wynikiem częstości i intensywności przyjemnych emocji doświadczanych przez człowieka.


Badania pokazują, że poczucie dobrostanu psychicznego zależy także w dużym stopniu od stałych właściwości osobowościowych. Cechami, które najwyraźniej związane są z dobrostanem są zaś ekstrawersja i neurotyczność (10), przy czym ekstrawersja koreluje z pozytywnymi emocjami a neurotyczność z negatywnymi (11). Zatem osoby ekstrawertyczne o niskim poziomie neurotyczności są niejako predysponowane do odczuwania większej satysfakcji z życia. 

Teorię głoszącą, że u niektórych ludzi poczucie zadowolenia z życia jest bardziej trwałe niż u innych potwierdzają także badania genetyczne. Tellegan (12) porównując zmienność emocji u bliźniąt jedno i dwujajowych wychowywanych razem lub osobno udowodnił, że geny w znacznym stopniu decydują o reakcji emocjonalnej na sytuację życiową (8). Nie odznacza to jednak, że osoby, którym natura nie dała tych najkorzystniejszych predyspozycji są skazani na nieszczęśliwe życie. 

Nie bez znaczenia jest bowiem wpływ środowiska, wychowanie oraz sposób nastawienia na przyjemne i przykre informacje z otoczenia. Ludzie myślący pozytywnie, cechujący się wrodzonym optymizmem czy nadzieją oceniają wyżej swój dobrostan psychiczny. Psychologia pozytywna podkreśla, że to właśnie te osobiste cechy, na które mamy wpływ i możemy je świadomie kształtować dają możliwość podniesienia satysfakcji ze swojego życia i utrzymania jej na wysokim poziomie niezależnie od przeciwności losu.


Szczęście


Pojęcie satysfakcji z życia utożsamiane jest często ze szczęściem (13). Traktowanie tych słów jak synonimy jest uzasadnione, ponieważ poczucie szczęścia również definiowane jest jako subiektywny wyraz globalnej oceny własnego życia. Zdaniem Dienera na ocenę tą składają się właśnie: zadowolenie z życia rozumiane jako „ogólna ocena jakości życia odniesiona do wybranych przez siebie kryteriów” (14) oraz emocjonalne reakcje na zdarzenia (6). W książce pod tytułem „O szczęściu” Tatarkiewicz (15) pisze, że „zadowolenie z całości życia jest zadowoleniem nie tylko z tego, co jest, ale także z tego, co było i co będzie. Oznacza to, że poczucie szczęścia odnosi się nie tylko do dodatniej oceny obecnej sytuacji, ale także korzystnej oceny przeszłości i pozytywnych wniosków na przyszłość.




Podsumowując 


Możemy uznać, że satysfakcja z życia ma charakter podmiotowy a na jej poziom mają wpływ zarówno czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne. Dotyczy subiektywnych i obiektywnych wskaźników dobrostanu (16). Jest wynikiem emocjonalnej i poznawczej oceny własnego życia. 
O jej poczuciu bardziej niż jakość życia decydują:
  • przyjęte wartości, 
  • aspiracje, 
  • stopień realizacji marzeń i celów, 
  • cechy osobowości, 
  • predyspozycje genetyczne, 
  • nastawienie do życia 
  • przeżywane emocje i doświadczenia. 
Poziom satysfakcji jest zmienny w czasie i da się go świadomie podnosić. Można powiedzieć, że odczuwanie satysfakcji z życia jest wynikiem równowagi pomiędzy doświadczaniem przyjemnych wrażeń a trwałym poczuciem sensu nawet w obliczu mniej przyjemnych, ale dających spełnienie działań (6).


Tekst powstał w oparciu o następujące źródła:

1 - Juczyński, Z. (2001), Narzędzia pomiaru w promocji I psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
2 - Campbell, A., Converse, P. E., Rodgers, W. L. (1976), The Quality of American Life: Perceptions, Evaluations, and Satisfactions, Russell Sage Foundation,
3 - Tomaszewski (1984), Główne idee współczesnej psychologii, Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna
4 - Aleksińska, A. (2007), Pojęcie jakości życia, [dostęp: 17.08.2014] [@:] http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=231
5 - Flanagan, J. C. (1982), Measurement of quality of life: Current state of the art, „Archives of Physical Medicine and Rehabilitation”, 63, s. 56-59
6 - Trzebińska, E. (2008), Psychologia pozytywna, Wydawnictwa Akademickie i Profesionalne
7 - Diener, E. (2000), Subjective well-being. The science of happiness and a proposal for national index. American Psychologist, 1, s. 34-43
8 - Czapiński, J. (2004), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN.
9 - Argyle, M. (1987), The psychology of happiness. London: Methuen
10 - Diener, E., Lucas, R. E., Suh, E. M. & Smith, H. E. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125, 276-302.
11 - Fujita, F., Lucas, R. E., (2000), Factors influencing the relation between extraversion and pleasant affect. Journal of Personality and Social Psychology, 79, s. 1039-1056.
12 - Tellegen A., Lykken D.T., Bouchard T.J., Wilcox K.J., Segal N.L., Rich S. (1988), Personality similarity in twins reared apart and together. Journal of Personality and Social Psychology, 54 (6), s. 1031-9.
13 - Zalewska, A. (2003), Dwa światy. Emocjonalne i poznawcze oceny jakości życia i ich uwarunkowania u osób o wysokiej i niskiej reaktywności. Warszawa: Academica,
14 - Shin, D. C., Johnson, D. M. (1978), Avowed happiness as an overall assessment of the quality of life. Social Indicators Research, 5, s. 475-492.
15 - Tatarkiewicz, W. (1947), O szczęściu, Wydawnictwo Naukowe PWN,
16 - Campbell, A., Converse, P. E., Rodgers, W. L. (1976), The Quality of American Life: Perceptions, Evaluations, and Satisfactions, Russell Sage Foundation.


Tekst jest fragmentem mojej pracy magisterskiej. Kopiowanie go bez zgody właściciela może zostać potraktowane jako plagiat. Jeśli chcesz wykorzystać powyższe treści napisz do mnie na adres: malwina.liszka@gmail.com



1 komentarz:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...